Të gjitha civilizimet ndërtohen me koncepte të caktuara specifike. Kur duam ta kuptojmë, shpjegojmë dhe jetojmë Islamin si fe dhe civilizim, padyshim një nga konceptet bazë që hasim është “mirësia”. Për të perceptuar se sa perspektivë të thellë ka feja Islame për mirësinë, mjafton të shikojmë hartën konceptuale dhe botën e pasur kuptimore në fjalorin e saj. Kur vërejmë detajet e jetës sonë individuale dhe shoqërore, do të hasim patjetër një nga këto koncepte të shpërndara nga vargu i perlave të mirësisë.
Islami, që është qytetërimi i mirësisë, çdo vepër të mirë e ka konsideruar si sadaka/bamirësi dhe na ka bërë me dije se gjithnjë ka lloje të veprave të mira që mund t’i bëjë gjithësecili.[1] Për këtë arsye, “mirësia” zë vend në një nga pozitat më të rëndësishme në grupin e vlerave që formësojnë kulturën dhe qytetërimin tonë. Pikëpamja e Islamit për ekzistencën, njerëzimin dhe moralin formon gjithashtu bazën e të kuptuarit të mirësisë. Koncepti i mirësisë në Islam, gjithmonë është ndërtuar me vlera transhendente dhe metafizike, me dinjitetin njerëzor, me përfitimin dhe dobinë, me ndjenjën e përgjegjësisë dhe kuptimin, si dhe me qëllimin përfundimtar të jetës. Në tekstet fetare të Islamit, musliman është ai që ia kushton jetën mirësisë dhe i jep kuptim jetës së tij me vepra të mira. I Dërguari i Allahut a.s. të jetuarit për mirësi e ka paraqitur si një arsye ekzistence, siç shprehet në lutjen e tij: “O Allah! Bëje jetën time një mundësi për të shtuar të gjitha llojet e mirësisë për mua. Edhe vdekjen bëje një burim shpëtimi për mua nga të gjitha llojet e të këqijave!”[2]
Ramazani na vjen çdo vit për të na dhënë shpirt të ri dhe frymë të re. E thënë ndryshe ai e kthen të gjithë tokën në vend falje. Ai bëhet si një shkollë që trajnon vullnetin tonë. Qëllimi i kësaj shkolle është mëshira, falja, pastrimi dhe devotshmëria, e si rezultat njeriu fiton një vullnet të lirë të edukuar dhe është i shpëtuar nga dominimi i dëshirave njerëzore.
Në këtë shkollë bashkohen bereqeti i syfyrit, shpërblimi i leximit të Kur’anit, gëzimi, lumturia dhe entuziazmi i iftarit, qetësia e teravive, bukuria e namazit të natës, kënaqësia shpirtërore e adhurimit, agjërimi dhe durimi. Gjithashtu “Itikafi”, në të cilin i përkushtohemi adhurimit në xhami dhe Nata e Kadrit që lartëson vlerën tonë.
Në këtë shkollë shpirtërore ka mirësi, bamirësi, virtyt, bujari dhe shpirtgjërësi. Në këtë shkollë ka humanizëm, bujari dhe altruizëm. Në këtë shkollë i jepet rëndësi shtrirjes së dorës të ndihmës për njerëzit kudo qofshin ata në botë, duke mos shkuar në shtrat me barkun plot kur të tjerët janë të uritur edhe nëse janë larg, duke ndarë begatitë që kemi për paqen, lumturinë, unitetin dhe solidaritetin e njerëzimit dhe duke ndërtuar ura shpirtërore pavarësisht distancës.
Në këtë shkollë ka bujari, mirësi dhe afrimitet. Ka qytetërim, virtyt dhe kulturë. Në shkollën e Ramazanit, bëhet demonstrimi për të gjithë njerëzimin i drejtësisë së Islamit të mbushur me mëshirë, i moralit të integruar me dituri dhe urtësi, si dhe demonstrimi i mirësisë i formuar me sinqeritet.
Ramazani, i cili na rikujton vazhdimisht këto vlera që i kemi harruar, na kujton se personi mirësinë mund t’a bëj ndaj vetes, Zotit, fesë, familjes, të afërmve, të varfërve, të pastrehëve, refugjatëve, fëmijëve, jetimëve, të moshuarve, të gjithë njerëzve, të gjithë krijesave, qiellit, tokës dhe çdo gjëje tjetër.
Megjithëse konceptet, që kanë të bëjnë me bamirësinë janë të lidhura në thelb me aktin e “dhënies”, këto koncepte kanë marrë gjithashtu një përmbajtje shpirtërore dhe morale. Për shembull, do të ishte e paplotë që “sadakaja/bamirësia” të kuptohej vetëm si ndihmë financiare. Në rrënjët e bamirësisë ndodhet besnikëria dhe sinqeriteti. Në fakt, nëse kthehemi te rrënjët e fjalës, hasim në konceptet e drejtësisë dhe meritueshmërisë. Nga pikëpamja individuale, bamirësia është një vepër e mirë që tregon sinqeritetin e pronarit të pasurisë ndaj vetes, shoqërisë dhe Zotit të tij, dhe nga pikëpamja shoqërore është një vepër e mirë që synon vendosjen e drejtësisë dhe meritueshmërisë në shoqëri. E njëjta gjë vlen edhe për zekatin, kuptimi gjuhësor i të cilit është “pastrim”. Personi që ndan një pjesë të pasurisë së tij me njerëzit në nevojë, me këtë vepër të mirë e pastron botën e tij shpirtërore nga ndjenjat negative si lakmia dhe koprracia. Në këtë rast ai i afrohet një hap më shumë Krijuesit. Gjithashtu, shton një hallkë tjetër në zinxhirin e mirësisë në shoqëri dhe forcon lidhjet e vëllazërisë. Profeti a.s thotë: “Padyshim që mirësia ndaj çdo qenie të gjallë ka një shpërblim”[3].
Ndërsa njerëzit mundohen me një vërshim mendimesh dhe përkufizimesh për të sqaruar se çfarë është mirësia, Pejgamberi a.s, kuptimin e mirësisë ia lë vullnetit dhe ndërgjegjes së njeriut duke thënë: “Mirësia (birr) është ajo që sjell qetësi në zemër dhe e bën njeriun të ndihet i kënaqur. Ndërsa e keqja (ithm) është ajo që të shqetëson zemrën dhe lë dyshime në të; “edhe nëse njerëzit thonë diçka tjetër”[4]. Ndërgjegjia, që Allahu e ka gdhendur në qenien tonë është një busull e fortë, që do të na udhëheqë drejt mirësisë në çdo pikë ku kemi nevojë të marrim vendim, do të forcojë ndjenjat tona të mira dhe do ti shtojë ato. Mjafton që ne mos ta deformojmë atë.
E themi me keqardhje se jetojmë në kohët moderne ku ideali i “mirësisë” është dëmtuar, dhe në një botë ku luftërat, pushtimet, gjenocidet, kolonializmi dhe dhuna kanë arritur kulmin e tyre. Nëse një pjesë e konsiderueshme e botës lufton nën mundimet e urisë, mjerimit dhe frikës për të përmbushur nevojat e saj themelore, e një pjesë tjetër ndjek nevojat dhe dëshirat artificiale me një qëndrim të papërgjegjshëm dhe të çekuilibruar, atëherë i gjithë njerëzimi duhet urgjentisht të rishqyrtojë konceptin e tij të mirësisë.
Natyrisht, që edhe ne muslimanët kemi arsye për të rishqyrtuar konceptin tonë të mirësisë. Sot nga trojet ku ka lulëzuar mirësia dhe nga qytetet e ndërtuara nga njerëz bamirës, ndihet era e rrëmujave dhe përplasjeve. Spiralja e së keqes ka marrë peng botën islame dhe ne nuk po mundim ti mbyllim shtigjet që ushqejnë këtë spirale. Qasja jonë mbrojtëse ndaj kritikës, ngadalëson përpjekjet tona për t’u bërë “më të mirë”. Sot, bota islame duhet së pari të rishqyrtojë marrëdhëniet e saj me vlerat dhe konceptet e veta, dhe më pas të rinovojë “konceptin e mirësisë” për njerëzimin. Sepse për besimtarin mirësia dhe bukuria janë mënyrë jetese. Besimtari jeton për të mirën dhe bukurinë. Sipas fjalëve të Profetit a.s: “Besimtar është ai që ndihet i lumtur kur bën një vepër të mirë dhe i brengosur kur bën një vepër të keqe”[5].
Të gjithë ata, që janë dëshmitarë të kohës dhe thonë: “Unë jam musliman”, duhet të mobilizohen për të bërë, që mirësia të mbizotërojë në gjeografinë tonë shpirtërore dhe në mbarë botën. Besimtari duhet ta bëj parim, të qenit çelës për të mirën dhe kyç për të keqen në çdo gjë që bën, duke filluar nga rrethi i tij më i afërt.
Prof. Dr. Mehmet Görmez
[1]Buhari, Zekat, 30
[2] Muslimi, Dhikr, 71
[3] Buhariu, Musakat, 9
[4] Darimi, Buju’, 2
[5] Ibn Hanbel, IV, 399
